Việt Nam chuẩn bị cho việc kiện Trung Quốc về Biển Đông trong hai năm qua và đang tích cực đẩy nhanh công việc, hai nhà nghiên cứu người Việt cho VOA biết hôm 16/6, ít ngày sau khi một viện trưởng cấp quốc gia của Trung Quốc nói Hà Nội “sẽ trả giá đắt” nếu kiện Bắc Kinh. Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, thuộc Viện ISEAS-Yusof Ishak, nói trong giới lãnh đạo Việt Nam có “sự đồng thuận” về chính sách và chiến lược liên quan đến việc kiện Trung Quốc tại một cơ quan tài phán quốc tế.

Một tàu Hải cảnh Trung Quốc đâm và suýt làm chìn một tàu cá Việt Nam hôm 10/6 trong vùng quần đảo Hoàng Sa có tranh chấp, dẫn đến phản đối từ Hội Nghề cá Việt Nam. Chỉ hai ngày sau vụ việc, viện trưởng một viện nghiên cứu của Trung Quốc về Biển Đông viết cho một dự án nghiên cứu thuộc Đại học Bắc Kinh rằng sẽ có những hậu quả nếu Việt Nam dấn tới trong việc kiện về Biển Đông tại tòa trọng tài quốc tế.

Ba tàu sân bay Mỹ cùng lúc tuần tra vùng biển Ấn Độ - Thái Bình Dương lần đầu tiên sau gần ba năm qua, một động thái có tính cách phô trương lực lượng của hải quân Hoa Kỳ trong một khu vực đang có căng thẳng với Trung Quốc, và cũng là một dấu hiệu cho thấy Hải quân Hoa Kỳ đã lấy lại sức mạnh sau những ngày đen tối vì dịch Covid-19. Sự xuất hiện có hơi bất thường của ba tàu chiến Mỹ, cùng các tàu tuần dương, tàu khu trục, máy bay chiến đấu và các máy bay khác, diễn ra giữa lúc Hoa Kỳ đang leo thang những lời chỉ trích nhắm vào phản ứng của Bắc Kinh trước vụ bùng phát dịch corona,/ Chính quyền xả lũ hồ chứa không báo trước, khiến nhiều người dân Trung Quốc bị cuốn trôi

Victoria là tiểu bang duy nhất của Australia ký hợp đồng để tham gia dự án 'Vành Đai-Con Đường', sáng kiến nghìn tỉ để xây dựng cơ sở hạ tầng liên lục địa mà Bắc Kinh cổ vũ như ‘Con đường tơ lụa mới’, nêu bật vai trò trung tâm của Trung Quốc trong thương mại quốc tế. Ký kết các hợp đồng đó, tiểu bang Victoria coi như đã đi ngược lại với chính sách đối với Trung Quốc của chính phủ liên bang ở Canberra, vốn đã trở nên dè dặt với các khoản đầu tư từ Trung Quốc vì những quan ngại về an ninh quốc gia.

Đối với giám đốc phụ trách tin tức của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ VOA người đã có một quyết định ‘định mệnh’ thì cuộc phỏng vấn sốt dẻo hôm đó quá đặc biệt và quan trọng không thể bỏ qua. Chỉ 10 ngày sau cuộc tấn công khủng bố 11/9/2001 giết chết 2.977 người Mỹ và làm bị thương vô số người khác, đồng minh thân cận nhất và cũng là người bảo vệ Osama bin Laden tại Afghanistan—Mullah Omar—đồng ý cho ban tiếng Pashto đài VOA phỏng vấn độc quyền. Bà Myrna Whitworth, quyền giám đốc VOA lúc bấy giờ, chỉ định hai nhà báo phỏng vấn bằng điện thoại thủ lĩnh bí ẩn của Taliban, người đã cho phép bin Laden, kẻ chủ mưu vụ 11/9, trú ngụ tại Afghanistan.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tìm cách đưa chuỗi cung ứng toàn cầu của Mỹ ra khỏi Trung Quốc kể từ khi cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh bắt đầu từ giữa 2018 nhưng quyết liệt đẩy mạnh việc này sau cú sốc do đại dịch virus corona bắt nguồn từ Vũ Hán, trong đó Trung Quốc đóng vai trò then chốt trong nhiều chuỗi cung ứng. Cuối tuần trước, Thượng nghị sỹ Mỹ Lindsey Graham nói rằng “vụ virus corona là một lời cảnh tỉnh đau đớn rằng (Mỹ) quá phụ thuộc vào các quốc gia như Trung Quốc về các thiết bị y tế quan trọng.” Các nhà lập pháp Mỹ, theo Reuters cho biết, đang đưa ra các đề xuất để thúc đẩy các công ty Mỹ chuyển hoạt động hoặc chuyển nhà cung cấp chính ra khỏi Trung Quốc trong khi Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đang làm việc với các cơ quan khác và chính phủ nước ngoài để đa dạng hoá chuỗi cung ứng của Mỹ ra khỏi Trung Quốc.

Tính đến tối 19/5, giờ Việt Nam, có xấp xỉ 5.000 người ở nhiều nước đã ký “Kiến nghị đòi công lý cho tử tù Hồ Duy Hải” được gửi tới các lãnh đạo hàng đầu Việt Nam, các đại diện của Liên Hiệp Quốc, Liên hiệp châu Âu, Mỹ, các tổ chức quốc tế khác và nhiều đại sứ quán ở Hà Nội. Bản kiến nghị, cũng được đăng lên trang avaaz.org từ hôm 17/5, đề nghị chủ tịch nước Việt Nam “tạm dừng thi hành án tử hình đối với Hồ Duy Hải” vì quá trình điều tra và xét xử vụ án đã “đặt ra nhiều nghi vấn và gây quan ngại sâu sắc” trong cộng đồng người Việt trong và ngoài nước.

Một nhà báo tại Việt Nam nhận định với VOA rằng niềm tin mới lấy lại phần nào của công chúng đối với chính quyền từ đại dịch Covid-19 nay đã bị kết quả phiên giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải phá hỏng, khiến cho dư luận “rất phẫn nộ”, mang lại tâm lý “tiêu cực”, “u ám” trong xã hội. Trong khi đó, một trí thức nổi tiếng khác cho rằng nếu những người đứng đầu Đảng Cộng sản và Nhà nước Việt Nam “đủ thông minh”, thì họ phải có hành động can thiệp ngay lập tức vào vụ án này. Trong bài phân tích trên trang Facebook cá nhân về những lý do dẫn đến sự phẫn nộ của người dân

Một người Pháp đã cắm “cờ giải phóng” của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trước Hạ nghị viện của Việt Nam Cộng Hòa vào năm 1970 nói với VOA rằng những năm tháng dài sinh sống và đồng hành cùng người dân Việt Nam đã giúp ông nhìn thấy rõ chế độ mà ông từng ủng hộ nay đã trở thành một hệ thống mafia chính trị kết hợp với kinh tế, đầy tham nhũng và chà đạp con người, “không xứng đáng” và không phù hợp với quan niệm sống của ông “về con người và nhân quyền”. Từng được chính quyền Việt Nam tôn vinh như một “anh hùng quốc tế” và được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đặc cách cấp quốc tịch Việt Nam với tên “Hồ Cương Quyết” vào năm 2009, ông Andre Menras nói với VOA rằng ngày xưa ông ủng hộ chính quyền miền Bắc vì không thể chịu nổi cảnh người dân chết chóc trong thời gian chiến tranh ở Việt Nam, và vì nghĩ rằng chỉ có cách đó mới giúp chấm dứt “cái ác” do chiến tranh gây ra. “Bởi vì tôi không đi theo chính quyền nào. Tôi không đi theo một ý thức hệ nào. Tôi đi theo con

Cựu giáo sư Luật của Đại học Harvard, Giáo sư Tạ Văn Tài, nói rằng Việt Nam vẫn đang né tránh đề cập đến công hàm Phạm Văn Đồng, một tài liệu mà ông cho là đã khiến Hà Nội “há miệng mắc quai” trong việc đấu tranh với Trung Quốc về vấn đề chủ quyền trên Biển Đông. Theo ông, Việt Nam nên đối đầu trực diện và “rắn” hơn với Trung Quốc, không để công hàm này “làm khó” mình. Giải thích cho nhận định trên, GS. Tạ Văn Tài nói rằng trong những phản ứng gần đây của Việt Nam trước một loạt hành động nhằm khẳng định chủ quyền của Trung Quốc, Việt Nam vẫn cho thấy thái độ “né tránh” và chỉ đề cập đến vấn đề “công hàm” sau khi Trung Quốc chủ động viện dẫn công hàm này ra trước đó.