Bữa ăn cuối cùng của nạn nhân hiến tế cổ đại

Thông qua phân tích thành phần trong ruột, một nhóm nhà nghiên cứu phát hiện các món trong bữa ăn cuối cùng của người đàn ông chết vào năm 400 trước Công nguyên. Thi thể của ông chìm xuống đầm lầy than bùn ở Đan Mạch ngày nay, trở thành xác ướp tự nhiên nổi tiếng mang tên Tollund Man. Không chỉ nhiễm giun tóc và giun sán, Tollund Man còn là trường hợp đầu tiên tìm thấy sán dây trong xác ướp cổ đại được lưu giữ trong than bùn.

"Chúng tôi có thể phục dựng bữa ăn cuối cùng của Tollund Man vô cùng cho tiết", trưởng nhóm nghiên cứu Nina Nielsen, nhà khảo cổ học kiêm giám đốc nghiên cứu ở Bảo tàng Silkeborg tại Đan Mạch, cho biết.

Một gia đình đến từ làng Tollund ở gần đó phát hiện xác ướp của người đàn ông cổ đại năm 1950 trong lúc đào tìm nhiên liệu trong đầm lầy. Cơ thể Tollund Man có một sợi dây thừng tròng quanh cổ. Tình trạng xác ướp tốt đến mức gia đình cho rằng người chết là nạn nhân của một vụ giết người gần đây và gọi điện báo cảnh sát.

Giới nghiên cứu mau chóng phát hiện Tollund Man sống cách đây rất lâu và môi trường nồng độ oxy thấp của đầm lầy than bùn đã bảo quản xác ướp. Qua nhiều năm, kết quả phân tích hé lộ người đàn ông chết vào khoảng năm 405 - 380 trước Công nguyên, vào gian đoạn bắt đầu thời kỳ Đồ sắt ở Đan Mạch. Ông chết trong độ tuổi 30 - 40 trong một nghi thức hiến tế người. Tollund Man bị treo cổ và đặt ở tư thế ngủ trong hố than bùn. Đây là cách xử lý xác đặc biệt bởi phần lớn người chết ở thời kỳ và địa điểm đó bị hỏa thiêu và chôn dưới đất khô ráo.

Nghiên cứu năm 1951 về ruột của Tollund Man cho thấy ông đã ăn cháo trong bữa ăn cuối cùng. Tuy nhiên, kỹ thuật phân tích ruột đã được cải tiến sau đó, vì vậy nhóm nhiên cứu có thể tìm hiểu chính xác những thức ăn người đàn ông từng dùng. Bằng cách xem xét mẫu vật ruột lớn của Tollund Man, Nielsen và cộng sự nhận thấy phân tích năm 1951 tương đối chính xác nhưng bỏ sót vài thứ, bao gồm tỷ lệ nguyên liệu bữa ăn.

Phân tích mới cho thấy xét theo trọng lượng, món cháo chứa 85% lúa mạch (Hordeum vulgare), 9% loại cỏ mang tên răm nước (Persicaria lapathifolia) và 5% lanh (Linum usitatissimum). 1% còn lại bao gồm nhiều loại hạt, trong đó có hạt cẩm chướng dại (Spergula arvensis), cây trà thuộc họ mù tạt (Camelina sativa) và 3 cây mọc ở đầm lầy là cỏ lửa (Epilobium palustre), cỏ bấc đèn (Juncus conglomeratus/effusus) và hoa tím (Viola palustris). Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy phấn hoa lúa mạch, cỏ và cây mọc ở vùng đất khô.

Kết quả phân tích hóa học và protein hé lộ Tollund Man ăn cá chứa nhiều chất béo khoảng 12 - 24 giờ trước khi chết. Dù người dân thời Đồ sắt ở Đan Mạch ăn cá, loại thịt này không phải thức ăn chính. Trong ruột của người đàn ông cũng có trứng ký sinh trùng. Nhiều khả năng Tollund Man ăn thịt tươi hoặc chưa nấu chín kỹ và uống nước có trứng động vật ký sinh. Nhóm nghiên cứu công bố phát hiện hôm 21/7 trên tạp chí Antiquity.

Trước đây giới nghiên cứu cho rằng Tollund Man chết vì ngạt thở, cổ ông không bị gãy. Có thể một số nghi thức diễn ra trước khi Tollund Man bị treo cổ, bao gồm bữa ăn cuối cùng.

An Khang (Theo Live Science)