Việt Nam, quốc gia không có báo chí độc lập, khai trương bảo tàng báo chí

Bất chấp bị xếp hạng là một trong những nước kém nhất thế giới về tự do báo chí và bắt bớ nhiều phóng viên, Việt Nam vừa khai trương bảo tàng báo chí, theo AFP.

Hãng tin Pháp AFP hôm 17/7 cho biết Bảo tàng Báo chí Việt Nam, được khai trương vào tháng trước, trưng bày các hiện vật từ những bức ảnh đoạt giải báo chí Pulitzer trong Chiến tranh Việt Nam cho đến câu chuyện về cuộc đấu tranh vì tự do báo chí trong thời kỳ thực dân Pháp, nhằm tôn vinh “nền báo chí cách mạng” ở quốc gia cộng sản.

Việt Nam mở cửa Bảo tàng này hôm 19/6 tại Hà Nội, diễn ra vài ngày sau khi hai nhà báo độc lập Nguyễn Tường Thụy và Phạm Chí Thành bị chính quyền bắt giam với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” chỉ vì hai ông viết bài chỉ trích chính quyền.

Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) xếp hạng Việt Nam thứ 175 trong số 180 quốc gia về tự do báo chí. RSF nói vụ bắt giữ các nhà báo này đã gửi đi một “thông điệp lạnh người” trước Đại hội Đảng 13 dự kiến diễn ra vào tháng 1/2021.

Mặc dù vậy, đối với bà Trần Thị Kim Hoa, Giám đốc Bảo tàng Báo chí, các sản phẩm trưng bày tại bảo tàng là “một bằng chứng đáng tự hào về nền tự do báo chí của đất nước”.

Bà Trần Thị Kim Hoa nói với AFP hôm 16/7: “Với luật tự do báo chí mà người Pháp mang đến Việt Nam, chúng tôi luôn ý thức cao như thế nào là tự do báo chí”. Bà nói như thế khi đề cập đến một bộ luật năm 1881 được áp dụng cho Pháp và thuộc địa của Pháp, nhưng được sử dụng một cách chắp vá ở Việt Nam.

Bà nói thêm: “Việc chúng tôi có thể xây dựng bảo tàng này cho thấy chúng tôi có tự do báo chí”.

Theo quan sát của AFP, không nơi nào trong bảo tàng có đề cập đến việc chính quyền Việt Nam cấm truyền thông độc lập.

Báo chí do chính quyền Việt Nam quản lý đưa tin hàng ngày về hàng loạt các sự kiện, đặc biệt là về các vấn đề xã hội - từ việc theo dõi từng phút rò rỉ thủy ngân từ các nhà máy đến ô nhiễm trong hệ thống nước máy của Hà Nội. Nhưng những tiếng nói chỉ trích lãnh đạo cấp cao của Việt Nam thì không được dung thứ.

Truyền thông Việt Nam cho biết Bảo tàng Báo chí được xây dựng với kinh phí khoảng 24 tỷ đồng, với không gian trưng bày trên diện tích gần 15.000 mét vuông, với trên 20 nghìn hiện vật, tài liệu.

Vào năm 2017, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ra quyết định thành lập Bảo tàng Báo chí Việt Nam, trực thuộc sự quản lý của Hội Nhà báo Việt Nam, với nhiệm vụ “phản ánh tiến trình hình thành và phát triển của nền báo chí Việt Nam”.

Hôm 16/7, Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc cảnh báo mối quan hệ chiến lược Việt-Mỹ mà Hà Nội đang theo đuổi, nói rằng Việt Nam sẽ “trắng tay” nếu sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Biển Đông tạo thêm căng thẳng hay phá vỡ sự cân bằng của mối quan hệ Trung-Việt-Mỹ. Trong khi giới quan sát trong nước nói với VOA rằng, "xét trong hai mối quan hệ, quan hệ với Mỹ phải được ưu tiên."

Bài báo có tựa “Hoa Kỳ và Việt Nam thân cỡ nào?” của tác giả Li Jiangang thuộc Viện nghiên cứu Nam và Đông Nam Á và Châu Đại Dương thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc, tố cáo rằng Washington “không quan tâm đến đạo đức và công lý,” và đã can thiệp vào các vấn đề của các nước Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam.

“Việt Nam từ lâu đã là một quốc gia mà Hoa Kỳ muốn tận dụng để ngăn chặn địa chính trị Trung Quốc,” bài báo viết.

Tờ Hoàn cầu viết: “Hà Nội hy vọng sẽ đu dây theo Washington để tăng cường sức mạnh chiến lược ở Biển Đông. Đây là một lựa chọn chiến lược mà Việt Nam đưa ra trước nhu cầu về sức mạnh quốc gia và tình hình khu vực.”

“Nhưng nếu sự can dự của Mỹ vào Biển Đông làm gia tăng căng thẳng khu vực hoặc phá vỡ sự cân bằng giữa Trung Quốc, Việt Nam và Mỹ, thì sự phát triển của Việt Nam sẽ bị gián đoạn. Tổn thất của Việt Nam sẽ lớn hơn những gì nước này có được,” bài báo viết.

Tờ báo còn viết rằng chắc hẳn Việt Nam đã “quá quen” với các “thủ đoạn” của Mỹ, cho rằng Washington chưa bao giờ từ bỏ nỗ lực thúc đẩy “các cuộc cách mạng màu” tại Hà Nội, hay “lợi dụng”các vấn đề xã hội khác nhau như dân chủ và nhân quyền, để “khuấy động mạnh mẽ các cuộc xung đột tại Việt Nam.”

Từ thành phố Hồ Chí Minh, nhà bình luận chính trị Quang Hữu Minh phân tích với VOA lý do vì sao Trung Quốc không muốn Mỹ – Việt ký kết đối tác chiến lược như Thời báo Hoàn cầu đề cập.

“Trung Quốc có nhu cầu ngăn cản việc Việt - Mỹ có thể trở thành Đối tác Chiến lược. Hiện giờ thì quan hệ Việt – Mỹ đang thấp hơn quan hệ Việt – Trung: Quan hệ Việt – Mỹ là Đối tác toàn diện, còn quan hệ Việt – Trung là Đối tác Chiến lược.”

“Nếu như Trung Quốc để cho Việt Nam yên ổn trong việc hợp tác quốc phòng với Mỹ thì có khả năng là tàu Trung Quốc bị trục xuất ra khỏi Biển Đông, hay trên vùng biển của Việt Nam, là rất lớn. Vì một khi Việt Nam ký kết hợp tác quốc phòng với Mỹ thì tàu chiến của Mỹ sẽ hiện diện thường xuyên trong vùng biển của Việt Nam. Mà như vậy, về mặt chiến lược thì Trung Quốc bị bất lợi.

“Trung Quốc bịa ra chuyện Mỹ muốn lật đổ Đảng Cộng sản Việt Nam hay gây xáo trộn nội tình Việt Nam. Tôi nghĩ Trung Quốc còn giựt dây để gây làn sóng người Việt công kích Tổng thống Mỹ Donald Trump, hơn là người Việt Nam có nhu cầu thật sự đi công kích một Tổng thống Mỹ.”

“Xét ba lý do vừa nêu trong bối cảnh hiện nay, Hoàn cầu Thời báo hoàn toàn có động cơ để làm như vậy.”

Từ Hà Nội, nhà hoạt động nhân quyền Trần Bang nhận định rằng Trung Quốc từ lâu nay “chưa bao giờ từ bỏ âm mưu phá hoại hay xâm chiếm” Việt Nam và việc họ ngăn cản mối quan hệ ngày càng thắt chặt hơn giữa Hà Nội và Washington cũng nằm trong các thủ đoạn của Bắc Kinh. Chính vì vậy, ông nói rằng Việt Nam nên ưu tiên mối quan hệ với Mỹ.

“Xét trong hai mối quan hệ, thì quan hệ với Mỹ phải được ưu tiên.

“Như vậy không phải là không nên quan hệ với Trung Quốc, vẫn làm ăn thương mại với họ, nhưng chọn thể chế chính trị thì không nên chọn Trung Quốc.

“Tôi nghĩ rằng nâng cấp quan hệ ngoại giao, chính trị, quân sự với Mỹ là điều tốt cho Việt Nam.”

Vào đầu tuần, Tổng Biên tập Thời báo Hoàn Cầu Hồ Tích Tiến viết bài nói rằng “chúng tôi sẽ phản đối việc sử dụng quan hệ Việt – Mỹ để chống Trung Quốc dưới bất kỳ hình thức nào.”

Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội hôm 13/7 đăng lên trang Facebook chính thức của họ bài viết của ông Hồ Tích Tiến, với đại ý nói rằng việc Mỹ xây dựng quan hệ tốt đẹp với Việt Nam là có mục đích “ly gián quan hệ Trung– Việt,” cũng như nhằm biến Việt Nam thành “con cờ phục vụ cho chiến lược Mỹ chèn ép Trung Quốc.”

Hôm 16/7, trả lời câu hỏi đề nghị cho biết quan điểm của Việt Nam về bài báo của ông Hồ Tích Tiến, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định: “Trong một thế giới hội nhập phát triển như ngày nay, Việt Nam cho rằng việc các quốc gia thể hiện thiện chí và phát triển quan hệ hữu nghị với nhau là xu thế tất yếu và đóng góp cho hòa bình, ổn định chung ở khu vực và thế giới.”

“Việt Nam kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế và hội nhập quốc tế sâu rộng, phát triển hợp tác với tất cả các đối tác trên cơ sở cùng có lợi, tôn trọng luật pháp quốc tế, vì hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới.”

“Chúng tôi mong các nước chia sẻ quan điểm này của chúng tôi,” bà Hằng nói.

Theo báo Tiền Phong, bài viết của ông Hồ Tích Tiến nhanh chóng bị gỡ bỏ khỏi trang của Đại sứ quán Trung Quốc, sau khi nhận được hàng loạt bình luận phản đối gay gắt.