“Trại tạm giam tỉnh Đắk Nông không đúng”

Vào tối ngày 17 tháng 9, Luật sư Ngô Ngọc Trai cho RFA biết sau khi gửi văn bản tới Trại tạm giam tỉnh Đắk Nông đề nghị bố trí cho phép luật sư gặp làm việc với tử tù Đặng Văn Hiến, ông đã nhận được văn bản phúc đáp, do Giám thị Trại tạm giam-Đại tá Nguyễn Xuân Bình ký vào ngày 30 tháng 8:

“Chúng tôi nhận được văn bản hồi đáp của Trại tạm giam thì họ có ý kiến rằng muốn vào gặp cần phải được sự đồng ý cho phép của Tòa án Nhân dân tỉnh Đắk Nông, là nơi đã xét xử sơ thẩm vụ án. Nếu tòa cho phép thì họ sẽ để cho luật sư vào gặp. Nhưng mà, chúng tôi cho rằng cách trả lời như thế của Trại tạm giam là không đúng.”

Vụ án nông dân Đặng Văn Hiến nổ súng bắn vào nhân viên của Công ty Long Sơn khi công ty này ngang nhiên đến cưỡng chiếm đất đai, nhà cửa của ông Hiến hồi hạ tuần tháng 10 năm 2016, tại xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông làm 3 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương được dư luận đặc biệt quan tâm. Dư luận càng bức xúc khi Tòa án tỉnh Đắk Nông tuyên tử hình đối với ông Đặng Văn Hiến.

Tôi cũng chia sẻ bản thân tôi khi nhận lời tham gia giúp đỡ cho tử tù Đặng Văn Hiến, thì mục đích đầu tiên là đương nhiên tìm cách xin ân giảm án tử hình cho tử tù. Nhưng quan trọng không kém qua vụ án này, chúng tôi muốn phản ánh tới các cơ quan ban ngành Nhà nước cũng như công luận thấy được những bất cập pháp lý chung quanh người tử tù nói riêng và những người thi hành án nói chung
-Luật sư Ngô Ngọc Trai

Ngay sau khi bản án tử hình được tuyên, rất nhiều thành phần trong xã hội, trong đó có giới luật sư và gia đình của các nạn nhân đã lên tiếng cũng như làm đơn xin kháng cáo và miễn tội chết cho ông Đặng Văn Hiến.

Luật sư Ngô Ngọc Trai, thuộc Công ty Luật Trách nhiệm Hữu hạn Công Chính hồi tháng 8 thông báo trên tài khoản Facebook cá nhân rằng ông nhận lời của gia đình tử tù Đặng Văn Hiến để thụ lý hồ sơ xin giảm án cho người nông dân “bất hạnh” này. Tuy nhiên, Luật sư Ngô Ngọc Trai nói với RFA mọi việc được tiến hành một cách đầy trở ngại và khó khăn:

“Chúng tôi cũng có văn bản gửi cho Tòa án Nhân dân Cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh, là cơ quan xét xử phúc thẩm vụ án, để đề nghị cho phép luật sư chúng tôi được tiếp cận hồ sơ, sao chụp hồ sơ vụ án để nghiên cứu, tìm ra những nghiên cứu pháp lý mà chúng tôi cho rằng rất có thể tòa án các cấp trước đây xét xử đã bỏ sót những điểm cần thiết và đánh chưa thật sự toàn diện, khách quan và chuẩn mực về vụ án. Nhưng rồi văn bản gửi đi cũng không được Tòa án trả lời.”

Luật sư Ngô Ngọc Trai (áo sơ mi trắng) cùng thân nhân gia đình của tử tù Đặng Văn Hiến. Courtesy: Facebook Ngô Ngọc Trai

Do bất cập pháp lý

Liên quan đến văn bản phúc đáp từ Đại tá Nguyễn Xuân Bình, Luật sư Ngô Ngọc Trai lý giải sự sai trái của các cơ quan thuộc ngành tư pháp trong việc thực thi áp dụng các quyền dành cho tử tù. Như trường hợp của tử tù Đặng Văn Hiến, ông cho rằng, một phần là do Luật thi hành án hình sự của Việt Nam hiện nay không có quy định cụ thể rõ ràng người thi hành án được gặp làm việc với luật sư. Đồng thời, theo thông lệ và các quy định hiện hành thì luật sư chỉ được sao chụp hồ sơ vụ án khi vụ án đang trong giai đoạn xét xử và sau khi xét xử xong thì không thể tiếp cận được nữa.

Luật sư Ngô Ngọc Trai nhấn mạnh rằng nếu như bị can sau khi xử xong mà kêu oan hoặc xin ân giảm án hay có đơn giám đốc thẩm hoặc tái thẩm thì luật sư cũng không thể nào xin sao chụp hồ sơ vụ án được và do đó khi hồ sơ đã khép lại thì luật sư không có cách nào để tiếp cận với các hồ sơ vụ án.

“Tôi cũng chia sẻ bản thân tôi khi nhận lời tham gia giúp đỡ cho tử tù Đặng Văn Hiến, thì mục đích đầu tiên là đương nhiên tìm cách xin ân giảm án tử hình cho tử tù. Nhưng quan trọng không kém qua vụ án này, chúng tôi muốn phản ánh tới các cơ quan ban ngành Nhà nước cũng như công luận thấy được những bất cập pháp lý chung quanh người tử tù nói riêng và những người thi hành án nói chung.”

Luật sư Ngô Ngọc Trai khẳng định bất cập pháp lý này gây ra hậu quả là hành lang pháp lý hoạt động của luật sư bị rất nhiều hạn hẹp và trói buộc, cũng như những quy định bất hợp lý đó gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến quyền lợi pháp lý và sinh mệnh sống chết của nhiều tử tù hoặc của phạm nhân thi hành án tại Việt Nam.

Mặc dù qua các thông tin mà Luật sư Ngô Ngọc Trai vừa cung cấp liên quan diễn tiến pháp lý xin giảm án cho tử tù Đặng Văn Hiến gặp không ít trở ngại vì những bất cập pháp lý, thế nhưng dư luận vẫn trông chờ từng ngày với mong muốn vụ án được Tòa án Việt Nam nhanh chóng xem xét lại một cách công minh.

Qua trao đổi với một số luật sư ở trong nước, các vị luật sư mà Đài Á Châu Tự Do được tiếp xúc đều cho rằng tử tù Đặng Văn Hiến phải được miễn án tử theo quy định trong Bộ luật Hình sự Việt Nam. Luật sư Lê Công Định phân tích một cách chi tiết về mặt pháp lý với RFA:

Trong trường án nông dân Đặng Văn Hiến thì rõ ràng những tình tiết trong vụ án cho thấy ông Hiến không bị đáng tuyên tử hình vì rất nhiều lý do, trong đó có một lý do là ông Hiến phạm tội trong tình trạng bị kích động bởi sự vi phạm pháp luật trắng trợn của đội cưỡng chế đất ở nhà của ông và trước khi ông ngăn chặn việc tấn công của nhân viên đội cưỡng chế đó thì ông đã bắn chỉ thiên, rồi sau đó ông mới bắn vào những người đến tấn công ông cùng những người dân ở khu vực đó. Như vậy, ông Hiến rơi vào vào tình trạng phòng vệ chính đáng. Và có thêm một tình tiết giảm nhẹ nữa là “phạm tội trong khi tinh thần bị kích động”
-Luật sư Lê Công Định

“Trong trường án nông dân Đặng Văn Hiến thì rõ ràng những tình tiết trong vụ án cho thấy ông Hiến không bị đáng tuyên tử hình vì rất nhiều lý do, trong đó có một lý do là ông Hiến phạm tội trong tình trạng bị kích động bởi sự vi phạm pháp luật trắng trợn của đội cưỡng chế đất ở nhà của ông và trước khi ông ngăn chặn việc tấn công của nhân viên đội cưỡng chế đó thì ông đã bắn chỉ thiên, rồi sau đó ông mới bắn vào những người đến tấn công ông cùng những người dân ở khu vực đó. Như vậy, ông Hiến rơi vào vào tình trạng phòng vệ chính đáng. Và có thêm một tình tiết giảm nhẹ nữa là “phạm tội trong khi tinh thần bị kích động”. Những trường hợp đó rất xứng đáng trong quá trình xét xử để cho tòa án cân nhắc, xem xét áp dụng một mức hình phạt vừa phải. Ở đây, ông Hiến gần như là không cố tình giết người cho nên tuyên một bản án tử hình như vậy hoàn toàn trái pháp luật và tôi nghĩ việc giảm án cho ông Hiến là chuyện đương nhiên; cho nên mới có việc cựu Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã nhận được đơn để xin ân xá và toà án cũng đã đề xuất với luật sư của ông về việc này.”

Bên cạnh đó, các vị luật sư còn cho rằng vì vụ án tử tù Đặng Văn Hiến mang tính chất “chính trị”, liên quan vấn đề nóng bỏng của xã hội là vấn đề người dân bị trưng thu, cưỡng chế đất đai trái pháp luật mà Nhà nước Việt Nam không thể nào giải quyết xuể trong suốt hàng chục năm qua; thế nên vụ án này cần thiết được xem xét một cách thận trọng để tỏ rõ cho công luận thấy được thiện chí của Chính phủ trong việc giải quyết mâu thuẫn đất đai gây bức xúc tột độ trong dân chúng hiện nay.

Còn rất nhiều dân oan khắp từ Bắc đến Nam, trong đó có những làng dân oan như ở Văn Giang, Dương Nội, Thủ Thiêm, Lộc Hưng…đều chia sẻ rằng họ mong đợi một bản án minh oan tội chết cho nông dân Đặng Văn Hiến sẽ được tuyên trong nay mai và đó chính là chỉ dấu cho hy vọng sẽ không còn những “dân oan” trên chính mảnh đất quê nhà của họ.
Theo RFA