Về hai 'siêu' hàng không mẫu hạm mới của Hoa Kỳ

Hà Tường Cát / Người Việt

Nếu chính sách “ngoại giao pháo thuyền” là đường lối của các cường quốc Âu Mỹ trong hai thế kỷ trước, thì chiến lược sẵn sàng can thiệp khi cần thiết vào một cuộc khủng hoảng xảy ra ở bất cứ nơi nào trên thế giới vẫn còn là mục tiêu hành động của quân lực Hoa Kỳ trong nửa đầu thế kỷ 21.

USS Gerald Ford, trọng tải gần 110,000 tấn, trị giá $12.8 tỷ là hàng không mẫu hạm mới nhất, về nhiều mặt hiện đại hơn 11 mẫu hạm nguyên tử lớp Nimitz đang hoạt động hiện nay. Chiến hạm đã chính thức khởi sự giai đoạn thử nghiệm từ đầu tháng 3 vừa qua, dự trù kéo dài khoảng 3 năm, rồi sau đó sẽ hoạt động hiện dịch trong Hải Quân Hoa Kỳ ít nhất cho tới năm 2050.

USS America với trọng tải 45,000 tấn, dài 260 mét, rộng 32 mét, lớn ngang các hàng không mẫu hạm của nhiều quốc gia khác, là một loại hàng không mẫu hạm cho trực thăng, thuật ngữ hải quân gọi là chiến hạm xung kích thủy bộ. Nó là tàu đổ bộ cho một lực lượng đặc nhiệm thủy quân lục chiến, hoàn toàn bằng trực thăng thay vì xuồng đổ bộ. Sân bay của chiến hạm như vậy là một sân đáp trực thăng, đồng thời cũng thịch hợp sử dụng cho loại máy bay chiến đấu F-35B cất cánh và hạ cánh trên phi đạo ngắn, do đó có khả năng tự bảo vệ không phận và yểm trợ phi pháo ở chiến trường trên đất liền.

Trong lịch sử, Hải Quân Hoa Kỳ đã có 4 chiến hạm mang tên America. Đừng lầm USS America LHA 6 hiện nay với USS America CVA-66, hàng không mẫu hạm tác chiến lớp Kitty Hawk thế hệ thứ 3 – sau USS Midway và trước các mẫu hạm nguyên tử lớp USS Stennis. 

CVA-66 phục vụ từ 1965 đến 1996 thì giải giới, thoạt đầu được đề nghị biến thành một viện bảo tàng nổi thay vì phá làm sắt vụn.nhưng cả hai ý kiến ấy đều không được thi hành. 

Cuối cùng, tháng 5 năm 2005, CVA được dùng làm mục tiêu thử nghiệm hiệu quả của vũ khí thật và bị đánh đắm ngoài khơi Đại Tây Dương cách Cape Hatteras khoảng 400 km về hướng Đông-Nam. USS CVA-66 là chiếc tàu lớn nhất từ trước đến nay, 83,000 tấn, bị cố ý đánh đắm, chìm xuống đáy biển sâu 5,300 mét dưới mặt nước.

Từ đầu đã có ý kiến cho rằng không nên đặt tên America cho một chiến hạm vì nếu bị dánh đắm trong chiến tranh sẽ tạo một ấn tượng không hay cho tâm lý quốc gia. Chuyện trùng hợp tình cờ là đầu Thế Chiến II, hải quân Đức có một tuần dương hạm hạng nặng mang tên Deutschland, sau đó được đổi tên thành Admiral Graf Spee. Cuối năm 1939, chiến hạm này hoạt động có thành tích trên Đại Tây Dương nhưng bị các chiến hạm Anh săn đuổi và bị hư hại trong khi chiến đấu, phải rút vào trú ẩn ở cảng Montevideo, Uruguay. Sau đó hết thời hạn 3 ngày tạm trú tại một quốc gia trung lập và bị lực lượng hải quân Anh mạnh hơn vây hãm ngoài khơi, chiến hạm Admiral Graf Spee đã ra cửa sông Rio Plate tự phá hủy và đánh chìm.

USS America CVA-66 ba lần được triển khai đến chiến trường Việt Nam, năm 1968, 1970 và 1972 hoạt động ở Yankee Station trong vịnh Bắc Việt mỗi lần từ 3 đến 6 tháng để các máy bay trên mẫu hạm thi hành những phi vụ oanh tạc Bắc Việt. 

Chiến hạm xung kích thủy bộ USS America (LHA 6) là chiến hạm hoàn toàn mới, được khởi sự đóng năm 2009, trị giá $2.4 tỷ. Trong một buổi lễ ngày Thứ Năm tuần trước, 10 tháng 4 năm 2014, tại Pascagoula, Mississippi, xưởng đóng tàu Huntington Ingalls Industries đã bàn giao chiến hạm giao cho Hải Quân.

LHA 6 là chiếc đầu tiên trong lớp chiến hạm sẽ lần lượt thay thế 5 chiến hạm xung kích thủy bộ lớp Tarawa được chế tạo từ 30 năm trước và hoạt động từ 1976 đến nay. USS Tarawa (LHA 1) trọng tải 39,000 tấn, chở theo 35 trực thăng và 8 máy bay chiến đấu phản lực lên thẳng AV-8B; hầm tàu chứa được 4 tàu đổ bộ cỡ LCU hay 17 LCM hoặc tới 45 xuổng đổ bộ nhỏ LVT, có cửa mở ở đuôi tàu cho nước vào để các tàu đổ bộ chạy ra,

Với chiến thuật hiện đại và tương lai, việc vận chuyển binh sĩ từ tàu lên bờ hoàn toàn bằng trực thăng, không dùng đến tàu đổ bộ. và như thế không cần phải chiếm bãi biển mà có thể tiến đánh thẳng vào mục tiêu nằm sâu trong nội địa. USS America do đó không có hầm chở tàu đổ bộ và thay vào đó có nhiều khoang để máy bay và trực thăng. Sân bay cũng rộng hơn, dễ dàng hoạt động cho máy bay lớn như MV-22 Osprey, loại máy bay cánh thẳng lên xuống như trực thăng nhờ cánh quạt có thể chuyển hướng (tilt-rotor).

Mỗi chiến hạm lớp USS America là một đơn vị viễn chinh chiến đấu độc lập, với một lữ 1,500 đoàn thủy quân lục chiến, đổ bộ bằng 12 trực thăng cánh thẳng MV-22B Osprey. Yểm trợ trực tiếp hỏa lực chiến đấu có 7 trực thăng võ trang AH-1Z. 2 trực thăng MH-60 Knighthawks phụ trách công tác cứu nạn. So sánh với thế hệ USS Tarawa, ưu điểm của lớp USS America là sẵn có một phi đội chiến đấu từ 12 đến 18 F-35B Lighning II bảo đảm làm chủ không phận cũng như oanh kích tiêu diệt mục tiêu địch trên đất liền dọn đường cho lực lượng đổ bộ. Máy bay không người lái giữ nhiệm vụ thám sát và cũng có thể cung cấp hỏa lực ở phạm vi giới hạn. Khả năng tự vệ của chiến hạm là những hệ thống phát hiện và điều khiển điện tử với các hỏa tiễn hải-không, hải-hải hay hải-địa.

Khác với sứ mạng của các siêu hàng không mẫu hạm, LHC-6 không thể thường trực ngoài đại dương một thời gian quá dài vì điều kiện sức khỏe và tâm lý của lực lượng viễn chinh, vì vậy không cần phải dùng tới động cơ nguyên tử. Chiến hạm vận hành bằng đông cơ turbin hơi quy ước, vận tốc tối đa 22 gút (41 km/giờ) và cần tới các tàu tiếp tế nhiên liệu và các nhu yếu phẩm khác. Ngoài lực lượng đặc nhiệm đổ bộ, thủy thủ đoàn USS America gồm 1,000 sĩ quan và binh sĩ hải quân có nghĩa là trên tàu luôn luôn có tới trên 2,500 người.

Với dự phóng các cuộc xung đột võ trang tương lai hầu hết là ở quy mô nhỏ, chẳng hạn như chiến tranh chống khủng bố hay chiến tranh đặc biệt chống các tổ chức nổi dậy, USS LHA-6 đóng vai trò then chốt với phản ứng can thiệp nhanh chóng. Chiến hạm cũng thích ứng với công tác cứu trợ nhân đạo khi xảy ra một thiên tai lớn trên thế giới. Còn trong trường hợp chiến tranh quy mô, USS America có trách nhiệm cung cấp lực lượng tấn công tiền phong, phần còn lại thuộc về những đơn vị lớn trong đó sức mạnh hải quân sẽ ở các siêu mẫu hạm như USS Gerald Ford CVN-78. (HC)